معرفی نشان‌واره همایش تاریخ اقتصادی ایران در دوره سلجوقیان

طراحی نشان‌واره حاصل جلسات متعدد کمیته علمی و اجرایی با یکدیگر و با همکاری دانشگاه تهران توسط مسئولان گرافیک همایش طراحی شده است. با توجه به همکاری دانشگاه تهران با همایش سلجوقیان،  طرح کلی نشان‌واره از نشان‌واره دانشگاه تهران  و رسم الخط  آن هم از رسم الخط دانشگاه تهران الهام گرفته شده که برگزار کننده همایش تاریخ سلجوقی است تا نشان از نشان‌وارهیی با نشانه های کاملا تاریخی باشد. ایران پس از اسلام فراز و نشیب های متعددی را از سر گذرانده است با این حال نه تنها هنر ایرانی را از دوره های باستان از سلسله های هخامنشی و اشکانی و به طور خاص ساسانی را حفظ  کرده بلکه در دوران اسلامی و به طور ویژه در دوره سلجوقی آن هنر را دوباره احیا کرده است. از رنگ های سفید و آبی لاجوردی برای زمینه نشان‌واره استفاده شده است که از دوره باستان الهام گرفته شده و از هنرهای بارز در هنر کاشی کاری دوره سلجوقی است. رنگ سفید نماد وجود مطلق و رنگ آبی رنگ خرد فرد است و کشف و شهود را به همراه دارد . بصیرت و اندیشه و اشراق را معنا می کند و در تفکر ایرانی رنگ پاکی و معنویت است. لاجوردی در دوره اسلامی نماد آسمان شب و آرامش باطنی است،همچنین اشاره به عالم برتر دارد. درتصویر  نشان‌واره طرح کلی نشان‌واره نقوش هندسی دایره ای شکل است که گردش    دورانی و دور تسلسل و ابدیت را ارائه میدهد . نمادی از وحدت و نشانگر کمال وبه عنوان نمادی مقدس و مظهر آرامش،آسودگی و ایمنی و دوستی و صمیمیت و روح و وجوه عرفانی و تقدسی آن است. در دوران اسلامی این طرح دایره ای شکل در ارتباط با مفهوم توحید است. تناسب و تقارن  موجود در تصاویر و پیکره های نشان‌واره در قالب های هندسی نشان از علاقه به محصورکردن نقوش در دوره ساسانی است که در دوره سلجوقی هم به کثرت مورد استفاده قرار گرفته است.  حلقه های مروارید های در طرح ، به عنوان نماد تفکر و خرد در آثار دوره ساسانی مطرح بوده است. آثار در سفال های دوره سلجوقی نشانه هایی با خود به همراه دارد از جمله چهره های تمام رخ، چشمان بادامی، بینی کوچک، بدون ریش، دم جانوران به سمت بالا، بال های کشید ه، موهای معجد و از دوطرف سر آویزان با داشتن کلاهی برسر همراه با  نقوش گیاهی از ویژگی های بارز در سفال های دوره سلجوقیان است که از این تصاویر در طراحی نشان‌واره همایش از آن الهام گرفته شده است.

در آثار سلجوقی، پیکرهای در تصویر از دوره باستان و به طور خاص از دوره ساسانی تاثیر گرفته است. نقوش حیوانی مانند شیر و عقاب و جانوران افسانه ای مانند شیر دال و جانورانی مانند شیر بالدار از دوره باستان در معماری هم  به کار می رفته است. شیر نمادی از قدرت، شجاعت و نیروی جسمانی است که ریشه عمیقی در سنت ایرانی دارند. شیر نگهبان نمادین پرستشگاه ها و آرامگاه ها و مقبره ها است که قدرت او باعث دور شدن تاثیرات زیان آور بوده است. هم چنین سر انسان و بدن شیر که جای سر انسان و بدن اسب در دوره باستان را تصاحب کرده است. و بال های عقاب در دوره باستان زاییده تخیل بشر بوده است که در دوره اسلامی تداوم پیدا کرده است. بال زمانی که بر روی یک بدن حیوانی قرار میگیرد علامت ایزدی و نماد قدرت و محافظت است و مربوط به تعلیمات باطنی و تزکیه نفس است. آسمانی که جایگاه خدایان است و جز با پرواز رسیدن به آن میسر نیست؛ پس نشانه بال و پرندگان در دوره باستان  فرشتگان روی زمین بوده اند. انسان درپیکره ها که عضوی از بدن آدمی است در طول تاریخ مربوط به طالع بینی است .نقوش گیاهی مظهر قدرت و عقل و عدالت و سلطنت و سمبل برکت و باروری بوده است. در تصویر نشان‌واره از این نقوش گیاهی مانند گندم در قسمت پایین تصویر و پیچک در قسمت  بالای تصویر که نماد حرکت و پویایی و چرخش بوده استفاده شده است. طرحی که میان پیکره هایی با صورت انسانی و اندام حیوانی شیر قرار گرفته است در واقع برگرفته از کاشی ستاره ای است. این کاشی کشف شده از خرابه های کاخ علاء الدین کی قباد سلجوقی است.  این طرح  در دوره باستان از جمله ساسانی مورد استفاده قرار می گرفته است . در دوره اسلامی با کمی تغییرات ،این طرح گل اناری نام گرفته که در دوره اسلامی و سلجوقی دوباره احیا شده است.  در نتیجه در دوره سلجوقی بین مو، تاج ،بال ، دم، پا ها و نقوش اسلیمی هماهنگی وجود داشته است و با کمک گرفتن از خطوط منحنی و نقوش گیاهی و اسلیمی در زمینه و بدن تطابقی ایجاد می کرده اند و پرداختن به این جزئیات ظریف و لطیف از ویژگی های دوره سلجوقی بوده است که طراحان نشان‌واره همایش تاریخ اقتصاد سلجوقیان در ایران ، این نشانه ها را در طرح خود به کار برده اند./ پایان خبر

جمع آوری منابع:

سپیده کفّاش پاریزی

سوگند کفّاش پاریزی

نگارش:

فاطمه روحی قره شیران